H.M.'s Heemskerk weer thuis. Een weerzien na vijf jaren…
Bevelhebber der Zeestrijdkrachten
Naamsvariant
Hoofd van de Ve afdeling van het ministerie van Defensie, vanaf 27 juli 1941 tevens minister van Marine, vanaf 23 juni 1945 minister van Marine en Scheepvaart
In september 1939 werd de functie van Bevelhebber der Zeestrijdkrachten ingesteld. De Bevelhebber der Zeestrijdkrachten was tevens hoofd van de Ve afdeling van het ministerie van Defensie. Vanwege de oorlogssituatie werd op 27 juli 1941 de Ve afdeling Zeemacht afgescheiden van het ministerie van Defensie en werd het ministerie van Marine ingesteld. Als gevolg daarvan werd de naam van het ministerie van Defensie bij Koninklijk Besluit dd 21 augustus 1941, nr B66 gewijzigd in het ministerie van Oorlog.
Bevelhebber der Zeestrijdkrachten/hoofd van de Ve afdeling, zeemacht vice-admiraal J.Th. Furstner.
Chef van de staf kapitein-luitenant ter zee jhr. W. Boreel (tot 16 oktober 1941).
Afdeling inlichtingen.
Afdeling operatiën.
Afdeling organisatie.
Afdeling verbindingsdienst.
Instandhouding chef kapitein-luitenant ter zee P.J. Feteris.
Afdeling materiaal.
Bureau artillerie
Bureau torpedo
Bureau vliegdienst
Bureau mijnen
Bureau afbouw
Bureau hulpschepen
Bureau stoomwezen
Bureau accubatterijen
Afdeling personeel.
Bureau personeelsvoorzieningen van alle vaar- en vliegtuigen: opleidingen
Bureau betaling, voeding en kleding
Bureau particuliere en andere belangen: juridische zaken
Inrichting van de organisatie 1941-1 september 1945
Minister van Marine/Bevelhebber der Zeestrijdkrachten vice-admiraal J.Th. Furstner .
Kabinetschef en secretaris officier van administratie der 1e klasse J.J. van Houten.
Chef van de staf/secretaris-generaal kapitein-luitenant ter zee J.W. Termijtelen (vanaf 16 oktober 1941).
Afdeling inlichtingen.
Afdeling operatiën.
Afdeling organisatie.
Afdeling verbindingsdienst.
Instandhouding chef kapitein-luitenant ter zee P.J. Feteris.
Afdeling materiaal.
Bureau artillerie
Bureau torpedo
Bureau vliegdienst
Bureau mijnen
Bureau afbouw
Bureau hulpschepen
Bureau stoomwezen
Bureau accubatterijen
Afdeling personeel.
Bureau personeelsvoorzieningen van alle vaar- en vliegtuigen: opleidingen
Bureau betaling, voeding en kleding
Bureau particuliere en andere belangen: juridische zaken
Op 23 februari 1945 werd Furstner als minister van Marine opgevolgd door J.M. de Booy, die naast de Marine ook Scheepvaart in zijn portefeuille kreeg en dus tot minister van Marine en Scheepvaart werd benoemd. Furstner bleef wel Bevelhebber der Zeestrijdkrachten.
Positie binnen de organisatie
De Bevelhebber der Zeestrijdkrachten was, totdat hij tevens minister van Marine werd, ondergeschikt aan de minister van Defensie. Na de scheiding van de functie ressorteerde de Bevelhebber der Zeestrijdkrachten weer onder de minister van Marine/Defensie.
Taken
De Nederlandse marinestaf in Londen had geen operationele taken. De operationele leiding over schepen en vliegtuigen lag bij de Britse Royal Navy.
De Bevelhebber der Zeestrijdkrachten had het bevel over de zee- en marineluchtstrijdkrachten en had als taken:
Administratieve taken.
Organisatorische taken.
Verzamelen van historische gegevens inzake de meidagen 1940.
Inventaris van het archief van het Ministerie van Marine: Bevelhebber der Zeestrijdkrachten, ook als hoofd van de Ve afdeling van het ministerie van Defensie, vanaf 27 juli 1941 tevens minister van Marine, vanaf 23 juni 1945 minister van Marine en Scheepvaart. Nationaal Archief(Den Haag 1998).
Omvang: 76 pagina's. De inventaris bevat een historische en archivistische inleiding (blz. 5-24).
Indices op toegang
Het archief is nader toegankelijk door middel van agenda's, indices, inhoudsopgaven, registers en klappers.
Omvang
34 meter; 446 inventarisnummers
Archiefordening
Chronologisch
Numeriek
Thematisch
Informatiedrager
foto
Openbaarheid
volledige openbaarheid
Selectie en vernietiging
De Lijst van te vernietigen archiefbescheiden van het ministerie van Defensie (vastgesteld 1987) werd gehanteerd bij de selectiewerkzaamheden. In totaal werd 15,48 meter archief vernietigd.
Lijst van vernietigbare en te bewaren bescheiden van het personeelsarchief:
Vernietigbaar: • In het algemeen: routinematige stukken, veelal betreffende individuele personen/functionarissen. • Ontvangstbevestigingen. • Ter kennisneming ontvangen stukken welke niet hebben geleid tot het ontstaan van een zaak. • Stukken betreffende detachering, soldij/onderstand/toelages, reisorders, uitzending, overplaatsing, demobilisatie, toekenning van een brevet, bevordering, verlof. • Strafoplegging en ontslag, echter niet in geval van desertie, oorlogsmisdrijven of andere ernstige gevallen. • Extracten uit conduiteboekjes. • Verzoeken tot toestemming huwelijk. • Uitslagen geneeskundig onderzoek. • Verzoeken van personeel. • Toestemming tot het dragen van (buitenlandse) onderscheidingen, onderscheidingstekens. • Dubbelen en afschriften, behalve indien het dubbele stuk aantekeningen bevat welke ontbreken op of afwijken van het origineel.
Bewaren: • In het algemeen: stukken die een algemene werking hebben dan wel een samenvatting van gegevens bevatten. • Overgave en overname commando. • (Ontwerp) reglementen, instructies, regelingen die een algemene werking hadden. • Uniforming. • Week-, maandrapporten, -verslagen. • Staten houdende opgave van personeel. • Tijdstippen van aankomst in Nederland en vertrek vanuit Nederlands Oost Indië/Nederlands West Indië. • Stukken betreffende de instelling en/of opheffing van commissie/onderdelen/functies.
Lijst van vernietigbare en te bewaren bescheiden geheim-archief Marinestaf N.B. deze lijst is niet uitputtend, maar geeft een indicatie van selectiecriteria.
Vernietigbaar: • Dubbelen. • Ontvangstbevestigingen. • Aanbiedingsbrieven, waarvan aangeboden stuk(ken) ontbreken. • Ter kennisgeving toegezonden stukken of afschriften daarvan, welke niet geleid hebben tot een zaak. • Stukken betreffende toekenning van Koninklijke en militaire onderscheidingen.
N.B. Bewaard blijven de stukken betreffende instelling onderscheidingen, regelgeving en richtlijnen voor de toekenning, alsmede de voordrachten voor voornoemde onderscheidingen.
Bewaren: • In het algemeen: stukken die een algemene werking hebben, dan wel een samenvatting van gegevens bevatten. • Overgave en overname van registratiekaarten en andere inschrijfmiddelen. • Naamgeving van schepen. • (Ontwerp) reglementen, instructies, regelingen e.d., die een algemene werking hebben. • Stukken betreffende voordrachten voor Koninklijke en militaire onderscheidingen. • Dag-, week- en maandrapporten/-verslagen. o.a. rapporten van verrichtingen, reisverslagen. • Lijsten met opgave van personeel aan boord van schepen, de zogenaamde bemanningslijsten. • Stukken betreffende instelling van commissies, onderdelen en functies, alsmede de opheffing daarvan.
Analytische beschrijving van het archief
Het grootste deel van de stukken is chronologisch geordend, dat wil zeggen dat ingekomen en minuten van uitgaande stukken in dossiers op datum zijn opgeborgen. Via nadere toegangen, zoals registers, indices, agenda's en inhoudsopgaven, zijn stukken over specifieke onderwerpen te vinden.
Het archief bevat stukken over de Nederlandse schepen die naar Engeland waren uitgeweken en de integratie van deze schepen in de Britse marineorganisatie, gegevens over het personeel (onderscheidingen, decoraties, onderzoek naar politieke gezindheid, gesneuvelden, vermisten en geïnterneerden), gegevens over afzonderlijke schepen (onderhoud, krijgsverrichtingen, verliezen), stukken van het Bureau Koopvaardijzaken (konvooien, bewapening van koopvaardijschepen en beveiliging), het oorlogsdagboek van het marinehoofdkwartier in Londen (1940-1945), financiële stukken, inlichtingenrapporten over bezet Nederland en Nederlands-Indië, plannen voor de bouw van nieuwe schepen en vliegtuigen, plannen voor de wederopbouw van havens en bases in Nederland en Nederlands-Indië, enkele stukken over de naoorlogse grensregeling in de Eems-Dollard (inclusief gedeponeerde archiefbescheiden kapitein-luitenant ter zee M. de Schoo, marinecommandant en districtshavencommandant te Delfzijl, 1944-1945) en stukken over de militaire samenwerking met Groot-Brittannië en de Verenigde Staten op basis van de Singapore Overeenkomst (1940-1941).
De stukken betreffende gewond, gesneuveld, vermist en geïnterneerd marinepersoneel welke zijn gerubriceerd onder de afdeling bureau nalatenschappen (inventarisnummers 296-301) bevatten bescheiden, oorspronkelijk opgemaakt of ontvangen bij diverse afdelingen van het ministerie van Marine te Londen welke later bij hetzelfde ministerie te Den Haag als retroacta zijn gebruikt bij de financiële afhandeling van deze gebeurtenissen alsmede bij het opmaken van staten en overzichten.
Nederlands Instituut voor Militaire Historie, Den Haag. www.nimh.nl
Toegang
Inventaris
Toelichting
Op dit moment (30 juli 2009) wordt gewerkt aan een inventaris. De cartotheek is middels de inventaris ontsloten op naam van de overledene of vermiste.
De inventaris is raadpleegbaar op de studiezaal.
Kenmerk toegang
113
Omvang
Eén kaartsysteem met een kleine 5000 kaarten (1 ladenkast)
Archiefordening
Alfabetisch
Informatiedrager
papier
Openbaarheid
volledige openbaarheid
Selectie en vernietiging
Geen verdere gegevens over bekend. Het is niet duidelijk of de cartotheek volledig is.
Analytische beschrijving van het archief
Het archief bestaat uit kaarten betreffende overleden, vermist of gedeserteerd marinepersoneel. De cartotheek betreft niet alleen marinemensen omgekomen of vermist geraakt in de Tweede Wereldoorlog, maar personeel omgekomen tot in de jaren tachtig. De kaarten en de inventaris bevatten de volgende gegevens:
Naam.
Voorletters: niet in alle gevallen.
Rang.
Stamboeknummer.
Overlijdensdatum/datum van vermissing.
Oorzaak overlijden of vermissing, bv scheepsramp, ziekte of krijgsgevangenschap.