De voorloper van het Nederlands Instituut Sinti en Roma, de Stichting Rechtsherstel Sinti en Roma (SRSR), had diverse projecten op het gebied van onderwijs, werkgelegenheid, huisvesting en cultuur in gang gezet. Om de voortgang van de projecten te kunnen garanderen, heeft de SRSR ruim twee jaar geleden aan het ministerie van VWS gevraagd om naar een vervolg te zoeken van de projectwerkzaamheden zoals de SRSR die verricht. Dit onderzoek heeft geresulteerd in de oprichting van het Nederlands Instituut Sinti en Roma. Het nieuwe instituut zal de taken en activiteiten van de SRSR grotendeels overnemen.
Het verbeteren van de maatschappelijke participatie en emancipatie van de legaal in Nederland verblijvende Sinti en Roma, waaronder uitdrukkelijk is begrepen de gemeenschap van Sinti en Roma in Nederland die ten tijde van de Tweede Wereldoorlog in Nederland verbleef, alsmede hun nazaten.
Taken
Het NISR heeft drie hoofdtaken, die er op gericht zijn de maatschappelijke positie van Sinti en Roma te verbeteren.
Fungeren als landelijk steunpunt voor gemeenten en maatschappelijke organisaties. De primaire focus van het NISR ligt daarbij op het initiëren en ondersteunen van lokale en/of regionale participatieprojecten. Uitgangspunt van de projecten is een integrale benadering op het gebied van onderwijs, werkgelegenheid, inkomen, huisvesting en gezondheidszorg, zodat de leefbaarheid voor Sinti en Roma in de gemeente structureel verbetert voor zowel de doelgroep als de omgeving.
Het beheren van het expertisecentrum van het NISR. Het expertisecentrum is actief met het verzamelen, bundelen en toegankelijk maken van kennis en deskundigheid waarmee direct en/of indirect een impuls gegeven kan worden aan activiteiten voor het verbeteren van de maatschappelijke positie van Sinti en Roma. Het expertisecentrum heeft uiteraard een loketfunctie, waar gemeenten en maatschappelijke organisaties terecht kunnen met hun vragen of informatieverzoeken.
Het beheren van een projectbureau. De afgelopen jaren heeft de SRSR voor de aandachtsvelden onderwijs, werkgelegenheid, sociale activering en huisvesting projecten geïnitieerd. Het NISR zal de ondersteunende werkzaamheden van de SRSR met betrekking tot deze projecten overnemen. Expliciet zal het NISR ook aandacht schenken aan het ondersteunen van culturele activiteiten die vanuit de Sinti en Romagemeenschappen zelf ontplooid worden.