Directie van Handel en Nijverheid

Nationaal Archief, Den Haag

www.nationaalarchief.nl

Eenvoudige toegang

Plaatsingslijst

2.06.001

Inventaris van het archief van de Directie van Handel en Nijverheid, 1905-1943; en voorgangers, met de werkarchieven van Minister Steenberghe, H.M. Hirschfeld en van enkele Commissies, (1815) 1905-1943 (1946). Nationaal Archief/Centrale Archiefselectiedienst (Den Haag/Winschoten 1989).

Omvang: 478 pagina’s. De plaatsingslijst bevat geen inleiding.

335,95 meter

Numeriek

Thematisch

De dossiers staan geplaatst op nummervolgorde. De beschrijvingen in de inventaris staan grotendeels geordend volgens de archiefcode van het ministerie van Economische Zaken.

papier

volledige openbaarheid

Het archief bestaat uit vier deelarchieven: a. Ministerie van Economische Zaken, Directie van Handel en Nijverheid 1906-1943; b. Minister M.P.L. Steenberghe; c. Directeur-generaal en later Secretaris-Generaal Dr. H.M. Hirschfeld; d. Commissies. 

Het archief is volgens de standaard archiefcode geheel op onderwerp geordend. Verreweg het meest omvangrijk is de rubriek 'Economische aangelegenheden', waarin onder meer stukken over de industrie, de dienstverlening, de binnen- en buitenlandse handel, de distributieregeling en de instelling en het functioneren van de rijksbureaus. 

Tot het specifiek oorlogsgerelateerde materiaal behoren stukken over joodse vluchtelingen en de Nederlandse arbeidsmarkt in de jaren '30, de economische verdedigingsvoorbereiding, de instelling en het functioneren van de rijksbureaus, de Algemene Vorderingswet 1939 en het Vorderingsbesluit 1940, de zorg voor oorlogsslachtoffers mei 1940 (mobilisatie middenstanders, schade in oorlogsgebieden), Duitse bezettingsmaatregelen zoals de inkwartiering van Duitse militairen en het vorderen van goederen, uitsluiting van joden uit het openbare en economische leven (Magazijn de Bijenkorf, Hollandia Fabrieken Kattenburg & Co, Zwanenburg's Fabrieken, Organon, Van den Bergh's Koninklijke Fabrieken, marktkooplui, handelaren in oud-metaal, veehandel, makelaars), de Nederlandse industrie en opdrachten van de Duitse bezetter, het afvoeren van machines en materiaal, de sluiting van bedrijven i.v.m. de toenemende schaarste, de organisatie ven het bedrijfsleven (de organisatie Woltersom), distributie en de evacuatie van bedrijven en instellingen uit het westen van Nederland in de laatste jaren van de bezetting.

Met betrekking tot oorlogsgetroffenen zijn de volgende archiefbescheiden te onderscheiden:

A. Ministerie van Economische Zaken, Directie van Handel en Nijverheid 1906-1944

Personeel van het departement

• 2117 Maatregelen tegen Joodse ambtenaren, 1913-1944

Beheer van joodse en vijandelijke vermogens

• 6604 Stukken betreffende de totstandkoming van een wetsontwerp tot beperking van beslagen in verband met de handhaving der neutraliteit en het beheer van vijandelijk (benoeming beheerders) en joods vermogen (inschrijving in handelsregister), 1939-1941.
• 10891 Staten van ondernemingen en vermogenswaarden, waarvoor Verwalters (beheerders) zijn aangewezen, 1940.
• 8080 Circulaires betreffende de behandeling van vijandelijk bezit (benoeming beheerders), 1940.
• 8275 Stukken betreffende het beheer van vijandelijk vermogen (lijsten van onder beheer gestelde bedrijven en namen van de Verwalters), 1940.
• 6787 Stukken betreffende de benoeming tot beheerder en bewindvoerder van joodse oud-metaalhandelaren, 1941, 1943.
• 10892 Stukken betreffende benoeming en intrekking van de benoeming van F. Remppis en H.A. Baumeister tot beheerder van verschillende bedrijven, 1941-1944.
• 6788 Stukken betreffende een verzoek aan het rijksbureau voor de voedselvoorziening in oorlogstijd om vergelijking van diverse lijsten van geliquideerde zaken van joodse veehandelaren, 1942.
• 9251 Staten houdende ondernemingen waarvoor beheerders zijn benoemd, met aanvullingen, 1940.

Maatregelen ten opzichte van joden en joodse ondernemingen

• 4729 Stukken betreffende interpretatie van een verordening houdende het verbod voor joden om aan openbare verkopingen deel te nemen (VO 138/41), 1941.
• 6624 Stukken betreffende de uitvoering van de verordening inzake het optreden van joden in het openbaar (beperkt optreden joodse marktkooplieden), 1941.
• 2067 Stukken betreffende maatregelen tegen joden in het algemeen (verbod bezoek badplaatsen, verbod gemengde huwelijken) en tegen joodse makelaars in het bijzonder (met naamlijsten), 1941-1942.
• 4665 Stukken betreffende boycotten van Duitse goederen door Nederlandse bedrijven vanwege de houding van de Duitse regering ten opzichte van de joodse bevolking, 1935-1936, 1940.
• 9640 Evacuatie van joden (circulaires Bureau Afvoer Burgerbevolking), 1942.
• 3581 Inschrijving in Handelsregister: o.m. joodse ondernemingen 1940-1942 (Raad voor het Bedrijfsleven, Kamer van Koophandel en Fabrieken), 1921-1943.
• 3595 Stukken betreffende door kantonrechters gedane uitsprak en omtrent inschrijving van joodse en andere zaken in het Handelsregister (alleen afschriften van rekesten en uitspraken), 1935-1943.
• 10831 Stukken betreffende de economische gevolgen van het weren van joden van de Amsterdamse markten, 1941.

Zorg voor joodse vluchtelingen

• 5184 Stukken betreffende advisering over de hulp aan joodse vluchtelingen in Nederland, m.n. om werkvergunningen voor vluchtelingen, 1933-1938.
• 7096 Stukken betreffende het uitoefenen van werkzaamheden en het drijven van handel door vluchtelingen, waaronder joden uit Duitsland, 1933-1939.
• 8424 Documentatie met betrekking tot de uit Duitsland afkomstige vluchtelingen, 1933-1940.
• 4199 Stukken betreffende agitatie tegen en opvang van joden, 1936-1939.
• 5121 Stukken betreffende totstandkoming van een ontwerpverdrag houdende de rechtstoestand van uit Duitsland afkomstige vluchtelingen, 1937-1938.

Zorg voor getroffenen bij oorlogsgeweld

• 6607 Stukken betreffende informatie over geleden oorlogsschade en de hulp aan slachtoffers van oorlogsgeweld, 1940-1943.
• 8755 Stukken betreffende het regelen van de goederenvoorziening in door oorlogsgeweld geteisterde gebieden, in samenwerking met Centrale Commissies van Voorziening, 1940-1944.
• 9871 Nota betreffende oorlogsschaderegeling getiteld 'Samenvatting van gegevens betreffende de uitkeringen wegens inboedelschade aan zelfstandigen, 1941.
• 9304 Verslagen van geleden schade en dodentallen bij bombardementen in Nederland, 1942-1944.

Stukken met betrekking tot de Rijksbureaus voor Handel en Nijverheid

1.826.486.07.1 t/m A.2-1.826.486.07.992 Rijksbureaus voor Handel en Nijverheid

B. Minister M.P.L. Steenberghe

• 9733 Stukken van de minister over de Rijksbureaus voor Handel en Nijverheid, 1937-1940.

C. Directeur-generaal en later Secretaris-generaal Dr. H.M. Hirschfeld

• 7988 Stukken betreffende het interveniëren bij het liquideren van door joden geleide bedrijven, betreffende de maatregelen genomen tegen joods personeel en betreffende het aanstellen van Duitse beheerders, 1940-1944.

• Werkarchief van minister M.P.L. Steenberghe (1937-1940)
• Werkarchief van directeur-generaal dr. H.M. Hirschfeld (1931-1945)
• Ministerie van Economische Zaken/ Afdeling Handel en Nijverheid
• Ministerie van Economische Zaken/ Directie van Handel en Nijverheid
• Ministerie van Economische Zaken en Arbeid/ Afdeling Handel en Nijverheid
• Ministerie van Handel, Nijverheid en Scheepvaart/ Directie van Handel en Nijverheid
• Ministerie van Landbouw, Nijverheid en Handel/ Afdeling Handel
• Ministerie van Landbouw, Nijverheid en Handel/ Afdeling Nijverheid en Handel
• Ministerie van Waterstaat, Handel en Nijverheid/ Afdeling Handel en Nijverheid
• Nederlands Clearing Instituut